اوره؛ از تیوب لوسیون مربوطکننده تا اگزور کامیون
اوره صنعتی چیست؟
اوره صنعتی همان ادرار نیست
وجود اوره در ادرار را در سال 1729 پروفسوری هلندی به نام هرمان بوئرهاو که در پزشکی و شیمی تخصص داشت، کشف کرد. بوئرهاو اولین کسی بود که اورهی کریستالی را از ادرار تولید کرد. شیمیدانی پاریسی این آزمایش را دوباره در سال 1773 تکرار کرد، بلکه به ساختار اوره پی ببرد، اما نتوانست. سالهای زیادی سپری شد تا اولین واکنش شیمیایی که در نهایت به روشن ساختن ترکیب اتمی اوره منجر شد، توسط شیمیدانی آلمانی به نام فردریش ویلر صورت پذیرفت. ویلر در سال 1828 اوره را با تبخیر محلول آبی سیانات آمونیوم به دست آورد. با انجام این واکنش شیمیایی که در ادامهی یک واکنش شیمیایی دیگر در سال ۱۸۲۴ با اسید اگزالیک، انجام شد، ولر توانست ثابت کند که مواد آلی صرفاً فقط توسط موجودات زنده تولید نمیشوند و میشود آنها را به شیوههای آزمایشگاهی نیز تولید کرد.
تا پیش از آن از تصور بر این بود که اوره یک ترکیب آلی است که تنها از طریق متابولیسم پستانداران قابل حصول است. اوره در چرخهی اوره در کبد تشکیل میشود. آمونیاک در یک واکنش نسبتاً پیچیده با دیاکسید کربن واکنش میدهد و اوره تشکیل میدهد. این فرآیند به تجزیهی آمونیاک در متابولیسم کمک میکند. اوره از طریق خون و کلیهها وارد ادرار میشود و یک انسان معمولی روزانه 20 تا 30 گرم اوره را با ادرار کردن دفع میکند.
البته اوره را نباید با اسید اوریک اشتباه گرفت. اسید اوریک یک ترکیب آلی است که توسط بسیاری از حیوانات به عنوان محصول نهایی متابولیسم از طریق ادرار دفع میشود. اورهی خالص یک مادهی جامد سفید، کریستالی، غیرسمّی و از نظر بهداشتی ایمن، با بوی ضعیف آمونیاک است.
چرا اوره در صنعت اهمیت دارد؟
اوره از بیش از ۴۶ درصد نیتروژن تشکیل شده است، به همین دلیل مهمترین و پرمصرفترین کود نیتروژنی و خوراک دام در سراسر جهان است. در صنعت تولید لوازم آرایشی و بهداشتی اوره به دلیل ظرفیت بالای اتصال مولکولهایش به آب، اغلب به عنوان مادهای مرطوبکننده در لوازم آرایشی استفاده میشود. به عبارتی اوره ماده اولیهی مهمی در ساخت کرمها، لوسیونهای مرطوب کننده، شامپوها و کرمهای موبر است. وجود اوره در این محصولات به پوست کمک میکند تا رطوبت را جذب کند و درنتیجه از خشکی و چروک شدن پوست جلوگیری میکند.
در صنعت داروسازی نیز اوره به عنوان مرطوبکننده استفاده میشود، اما در دُزهایی که اثر درمانی داشته باشد، مثلاً در پمادهایی که برای درمان انواع اگزما و گلسنگ یا میخچه تجویز میشوند، مقادیر قابلتوجهی اوره وجود دارد. همچنین در فرآیند تولید برخی داروهای خوابآور استفاده از اوره رایج است. بهعلاوه در تولید داروهای ضدقارچ که در مشکلات مربوط به ناخن تجویز میشوند، اوره نقش حیاتی دارد.
در صنعت چوب از اوره به عنوان ماده اولیهی تولید چسب و رزین استفاده میشود که خود این محصولات در ادامه در صنایع مربوط به تولید نئوپان، کفپوشهای لمینیت و مبلمان مصرف میشوند.
در فناوری تولید موتورهای دیزلی، اوره در سیستم فیلترهای دوده و اگزوز اتومبیل به کار میرود و با ایجاد برخی فرآیندهای شیمیایی سبب کاهش اکسیدهای نیتروژن در گاز خروجی از اگزوز میشود. در نیروگاهها و موتورهای احتراق داخلی نیز از اوره برای کاهش اکسیدهای نیتروژن سمَی گازهای خروجی استفاده میشود.
اگر اوره با فرمالدئید واکنش بدهد، رزین اوره تشکیل میشود که مقاومت نوری بالا و اشتعالپذیری کم دارد و مادهای بیبو و بیمزه، سفت و براق است. رزین اوره در بخشهایی از صنعت تولید مصالح ساختمانی و همچنین تولید وسایل اقلام برقی کاربرد دارد.
در مدارس، و آزمایشگاههای آموزشی، اوره اغلب برای نشان دادن واکنشهای آنزیمی کاربرد دارد و مصرف میشود. در صنایع شیمیایی اوره برای جداسازی پارافینها از مخلوطهای هیدروکربنی مناسب است، زیرا بلورهای اوره میتوانند پارافین را در خود محصور کنند.
در آخر شاید جالب باشد که بدانید تولیدکنندگان سیگار اوره را به تنباکو اضافه میکنند تا با افزایش مقدار PH، نیکوتین بهتر بدن جذب شود. به این ترتیب سیگارهای بهاصطلاح لایت با اینکه مقدار نیکوتین پایینتری روی پاکتشان درج شده، به دلیل استفاده از اورهی بیشتر در تنباکویشان سیگارهای قویای هستند.
بدون دیدگاه